Tại sao tòa án Hiến pháp Hàn Quốc bác bỏ luận tội Thủ tướng Han Duck-soo?

Tại Hàn Quốc, việc luận tội các quan chức cấp cao là sự kiện chính trị hiếm gặp nhưng có ý nghĩa quan trọng. Quy trình luận tội được thiết kế để đảm bảo trách nhiệm giải trình của các quan chức trước những vi phạm pháp luật nghiêm trọng hoặc lạm dụng quyền lực. Tuy nhiên, không phải mọi nỗ lực luận tội đều thành công, như trường hợp của Thủ tướng Han Duck-soo, khi Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc đã bác bỏ đề nghị luận tội ông. Quyết định này dựa trên các yếu tố pháp lý, thủ tục và chính trị.

Khung pháp lý về luận tội ở Hàn Quốc

Việc luận tội quan chức chính phủ tại Hàn Quốc được quy định trong Hiến pháp Đại Hàn Dân Quốc và Luật Quốc hội. Theo Điều 65(1) Hiến pháp, Quốc hội có thể thông qua một đề nghị luận tội đối với các quan chức cấp cao, bao gồm Tổng thống, Thủ tướng và Chánh án Tòa án Tối cao, nếu họ vi phạm Hiến pháp hoặc các luật khác trong quá trình thực thi nhiệm vụ.

Quy trình luận tội gồm hai giai đoạn chính:
1. Đề nghị luận tội tại Quốc hội: Đề nghị phải được đa số thành viên Quốc hội đệ trình và cần ít nhất 2/3 số phiếu ủng hộ của các thành viên có mặt.

2. Xem xét của Tòa án Hiến pháp: Nếu đề nghị được thông qua, Tòa án Hiến pháp sẽ xem xét và quyết định có chấp nhận hay bác bỏ luận tội. Cần ít nhất 6 trong số 9 thẩm phán đồng ý để luận tội có hiệu lực.

Để một vụ luận tội thành công, Tòa án Hiến pháp phải xác định rằng hành vi của quan chức đó là vi phạm nghiêm trọng pháp luật hoặc phá vỡ nghiêm trọng niềm tin công chúng. Nếu tòa án bác bỏ, quan chức sẽ tiếp tục tại vị.

Bối cảnh vụ luận tội Thủ tướng Han Duck-soo

Thủ tướng Han Duck-soo, một nhà ngoại giao và quan chức kỳ cựu, giữ chức Thủ tướng dưới thời Tổng thống Yoon Suk-yeol. Đề nghị luận tội ông được các nghị sĩ đối lập đệ trình với các cáo buộc sau:

1. Điều hành chính sách kinh tế kém hiệu quả

Ông bị chỉ trích vì các chính sách làm trầm trọng thêm lạm phát và thất nghiệp.

2. Ứng phó yếu kém với thảm họa

Ông bị quy trách nhiệm trong các vụ như thảm kịch giẫm đạp Halloween Seoul 2022 và các sự cố an toàn công cộng khác.

3. Cáo buộc tham nhũng và vi phạm đạo đức

Một số nghị sĩ cho rằng ông có xung đột lợi ích và không tuân thủ các tiêu chuẩn đạo đức.

4.Làm suy yếu quy trình dân chủ

Các đảng đối lập cáo buộc ông ủng hộ các chính sách làm suy yếu thể chế dân chủ.

Tuy nhiên, đề nghị luận tội gặp phải sự hoài nghi từ các chuyên gia pháp lý, khi họ đặt câu hỏi liệu các cáo buộc này có đủ tiêu chuẩn hiến định để luận tội hay không.

Lý do Tòa án Hiến pháp bác bỏ luận tội

Tòa án Hiến pháp đưa ra các lập luận chính sau để bác bỏ luận tội Thủ tướng Han Duck-soo:

1. Không có vi phạm Hiến pháp hoặc pháp luật rõ ràng

Tòa án phán quyết rằng các cáo buộc không đủ để xác định ông Han phạm tội nghiêm trọng hoặc lạm dụng quyền lực. Dù các chính sách của ông gây tranh cãi, không có bằng chứng cho thấy hành vi phạm pháp.

2. Tranh chấp chính trị không phải cơ sở luận tội

Tòa án nhấn mạnh rằng luận tội là biện pháp cuối cùng, không phải công cụ để giải quyết bất đồng chính trị. Nhiều cáo buộc chỉ là bất đồng về chính sách, không phải hành vi có thể luận tội. Tòa cảnh báo việc lạm dụng luận tội như vũ khí chính trị có thể gây bất ổn.

3. Thiếu bằng chứng về sơ suất nghiêm trọng

Dù bị chỉ trích về cách xử lý thảm họa, tòa án không tìm thấy bằng chứng cho thấy ông Han cố ý thờ ơ hoặc thiếu trách nhiệm nghiêm trọng. Khác với vụ **luận tội Tổng thống Park Geun-hye năm 2017 (bị kết tội tham nhũng), trường hợp của ông Han thiếu bằng chứng rõ ràng.

4. Lo ngại về phân chia quyền lực

Tòa án cho rằng việc cách chức Thủ tướng vì bất đồng chính sách có thể làm rối loạn hoạt động của nhánh hành pháp. Vì Thủ tướng do Tổng thống bổ nhiệm, trách nhiệm chính trị nên được giải quyết thông qua bầu cử và giám sát của Quốc hội, không phải luận tội.

5. Tiền lệ từ các vụ luận tội trước

Tòa án viện dẫn các phán quyết trước đó, như vụ luận tội Tổng thống Roh Moo-hyun năm 2004 (bị bác bỏ), để khẳng định luận tội cần căn cứ pháp lý rõ ràng, không chỉ dựa vào bất mãn chính trị.

Hệ quả chính trị của quyết định

Việc bác bỏ luận tội Thủ tướng Han Duck-soo có nhiều tác động chính trị:
1. Củng cố chính quyền Tổng thống Yoon

Đây là chiến thắng cho Tổng thống Yoon Suk-yeol, giúp duy trì sự ổn định nội các. Nếu ông Han bị luận tội, Yoon sẽ phải bổ nhiệm Thủ tướng mới, gây gián đoạn chương trình nghị sự.

2. Suy yếu ảnh hưởng của phe đối lập

Thất bại này làm giảm uy tín của các đảng đối lập (như Đảng Dân chủ), cho thấy nỗ lực luận tội có thể phản tác dụng nếu thiếu căn cứ pháp lý.

3. Dư luận xem luận tội như công cụ chính trị

Nhiều người dân coi đề nghị luận tội là thủ đoạn đảng phái hơn là nỗ lực bảo vệ trách nhiệm giải trình. Điều này có thể làm giảm niềm tin vào các đề nghị luận tội trong tương lai.

4. Ảnh hưởng đến các vụ luận tội sau này

Việc Tòa án Hiến pháp yêu cầu tiêu chuẩn cao có thể khiến phe đối lập ngần ngại khi không có bằng chứng phạm tội rõ ràng.

Phân tích so sánh: Tại sao một số vụ luận tội thành công và số khác thất bại

Hàn Quốc từng có cả vụ luận tội thành công và thất bại:

Thành công: Park Geun-hye (2017) – Bị phế truất vì tham nhũng.

Thất bại: Roh Moo-hyun (2004) – Giữ chức do thiếu căn cứ pháp lý.

Trường hợp của ông Han tương tự Roh, khi tòa án ưu tiên tiêu chuẩn pháp lý hơn tranh chấp chính trị.

Kết luận

Việc Tòa án Hiến pháp bác bỏ luận tội Thủ tướng Han Duck-soo khẳng định rằng luận tội là cơ chế pháp lý, không phải công cụ chính trị. Quyết định này nhấn mạnh rằng bất đồng chính sách hay thất bại hành chính, nếu không kèm vi phạm pháp luật, không đủ căn cứ để cách chức.

Phán quyết có ý nghĩa quan trọng với nền dân chủ Hàn Quốc, củng cố nguyên tắc luận tội phải dựa trên vi phạm hiến pháp nghiêm trọng, không phải chỉ vì mâu thuẫn chính trị. Dù một số người cho rằng tòa án đã bảo vệ ông Han khỏi trách nhiệm, quyết định cuối cùng giúp ổn định chính quyền Yoon và tạo tiền lệ cho các vụ luận tội sau.

Khi chính trường Hàn Quốc tiếp tục phát triển, cân bằng giữa trách nhiệm giải trình và ổn định chính trị sẽ là thách thức lớn. Vụ luận tội Thủ tướng Han Duck-soo là lời nhắc nhở rằng dù giám sát dân chủ là cần thiết, luận tội không nên bị lợi dụng vì mục đích đảng phái.